DO YOU KNOW HOW "IMMUNITY" IS EXPLAINED IN AYURVEDA ?

As the world is facing CORONA Pandemic , everyone is in search of boosting immunity.

The word Immunity is synonymous with the resistance - meaning protection from particular diseases or injuries.

                                    

As per Ayurveda , 

 Immunity is described with different words like - 

 

 1. Bala (strength)

 2. Oja 

and Prakrut kapha  is also described under Bala.

 

Aacharya Charaka  explains Bala  responsible for " Vyadhikshamatva." ( Immunity).

a) Aacharya Charaka explains 3 types of Bala  -

1. SAHAJ BALA -

 

It is the Bala of a person that is present from birth.

It is the Natural Immunity & that is maintained by Ig G.

2. KALAJ BALA -

It is the Bala that is depended on age , season , Nutritional status of that time.

It is maintained by Ig A & Ig M .

3. YUKTIKRUTA BALA -

It is the Bala that is gained by using diet ( like protein diet ) / vihara ( like by doing gym) / medications.

It is the artificially induced Immunity.

                                        

 b) Aacharya Sushruta described oja under Bala .

👉  Oja is the essence of sapta dhatu's.

👉 oja is responsible for strength/ power/ energy  of body.

 

 ref - charak samhita sutrasthana 11

          

         sushrut samhita sutrasthana 15

DO YOU KNOW THESE BENEFITS OF EATING DATES AS PER AYURVEDA ?

Dates are known as khajur in Marathi & Hindi &  kharjur in Sankrit.

Latin Name - Phoenix sylvestris

Family - Palmeae

Properties -

Rasa - Madhur ,Kashaya

Virya - Sheeta

Vipaka - Madhur

Guna -  Guru, Snigdha

Chemical Constituents -

Ca ,P, Vit. B & C

Medicinal Properties & USES -

1. It works as Vrushya ( Aphrodiasic).

2. It works as Bruhana ( nutritive tonic) so bruhana of all the rasadi dhatus occurs and thus helpful in Anaemia .

3. It works as Balya so provides strength to body.

4. It is a rich source of vitamin B & C.

5. It also provides calcium & phosphorus to body thus giving strength to your bones.

6. It works as a Hrudya due to its madhur guna and provides strength to your  heart muscles 

   ( Cardiotonic) so used in  Hrud-daurbalya. 

7. It improves Digestion.

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

कोरोना काळात कोमट पाणी पिण्यास का सांगितले जातंय ?

एवढा ताप आलाय आणि डॉक्टर कोमट पाणी प्यायला सांगताय ? असे कसे ? 

ताप असताना अजून कोमट पाणी कशाला ? 

 कोरोना रुग्णांमध्ये  मध्ये कोमट पाणी प्यायला डॉक्टर सांगतात तसेच कोरोनापासून बचावासाठी पण..? असे प्रश्न तर तुम्हाला पण पडत असतील .तर असे का ?                        

                                         

        तर कोरोना हा आयुर्वेदानुसार वात -कफज ज्वर आहे. आणि आयुर्वेदानुसार पित्तज ज्वर वगळता इतर ज्वरामध्ये उष्णोदक ( कोमट पाणी) द्यावे असे आचार्य चरक यांनी वर्णन केले आहे.

👉 उष्णोदक म्हणजे काय ?

उष्ण = गरम 

उदक = पाणी 

उष्णोदक म्हणजे गरम पाणी.

 👉पिण्यासाठी उष्णोदक कसे बनवावे  ?

पिण्यासाठी उष्णोदक ( कोमट पाणी ) बनवत असताना ते पाणी तापायला ठेवल्यानंतर त्या भांड्यावर न झाकता गरम होऊ द्यावे आणि नंतर ते आपोआप कोमट होऊ द्यावे व असे कोमट पाणी पिण्यासाठी योग्य आहे.

ते पाणी फ्रिज मध्ये ठवून गार करू नये.

👉  उष्णोदक सेवनाचे फायदे -

      १. ज्वराची उत्पत्ती आमाशयातून होते.आणि आमाशयोत्थ व्याधींमध्ये पचन देणे अपेक्षित असते म्हणूनच   -                  उष्णोदक वापरले असता पाचन कर्म घडून येते.

     २. उष्णोदकामुळे वाताचेही अनुलोमन होते.

     ३. उदरस्थित अग्नी प्रदीप्त होतो.

     ४.आहार सुखाने पचतो.

     ५. कफ कमी होतो.

     ६. थोड्या प्रमाणात उष्णोदक देऊनही तृष्णा ( तहान) शमन होते.

      

THE HOLY BASIL - USES IN GYNAECOLGY

It is the Holy plant having traditional values.

It is known as Tulas in Marathi & Tulsi in Hindi & Sanskrit.

Latin Name - Ocimum sanctum

Family - Labiatae

                          

Properties -

Rasa - Katu ,Tikta

Virya - Ushna

Vipaka - Katu

Guna -  Laghu , Snigdha , Tikshna 

BEEJ -

Virya - Sheeta

Vipaka - Madhur

Guna - Snigdha , Picchil

Chemical Constituents -

Volatile oil , carratin  

USES -

1.Beej -

  -  It works as Shukral so used in Shukravruddhi (stimulates / increases formation of sperms).  

  -  It works as Mutral ( Diauretics) so used in Mutrakriccha ( difficulty in micturition).

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

LIQUORICE - USES IN GYNAECOLOGY

Liquorice is very well known sweet ayurvedic remedy , here you can get to know about its uses in gynaecology.

It is known as jyesthamadh in Marathi, Mulethi in Hindhi , Yashtimadhu in Sanskrit & Liquorice in English

Latin Name -  Glycyrrhiza glabra 

Family - Leguminosae                              

Properties -

Rasa - Madhur

Virya - Sheeta 

Vipaka - Madhur

Guna - Guru, snigdha

Chemical Constituents -

 Glycyrrnizin , liquiritin

Medicinal Properties & USES -

1. Shonitsthapan 

    - so used in Raktadushtijanya vikara 

    - Raktalpata ( anaemia )

    - Raktapradara (abnormal vaginal bleeding) 

 2. It works as Shukravruddhikara due to madhur rasa- vipaka &  snigdha -guru guna.

 3. It works as oojovardhak. 

 4. It works as varnya ( Improves skin tone).

 5. It works as Vrushya ( Aphrodisiac) when used with ghee & honey with milk.

 6. It  is used in Shwetpradara ( leucorrhoea) with rice water.

   

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

BAKUL - USES IN GYNAECOLOGY

It is one of the Evergreen tree with beautiful yellowish white flowers having pleasant smell.

It is known as Bakul in Marathi , Hindi & Sanskrit & having Spanish cherry as its English name.

Latin Name - Mimusops elengi

Family - Sapotaceae           

Properties -

Rasa - Tikta, Kashya , Madhur 

Virya - Sheeta

Vipaka - Madhur

Guna -  Laghu ,Ruksha

Chemical Constituents -

Tanin , Saponin

USES -

1. Decreases Garbhashaya  shotha (oedema at uterus) so used in rakta / shweta pradara(Leucorrhoea ).

2. Decreases Garbhashya shaithilya ( relives weakening of uterus by providing strength to uterus) 

3. It works as Shukrastambhan so used in shukrameha (spermatorrhoea).

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

AJWAIN - USES IN OBGY

Ajwain is commonly konwn as Ova in Marathi , Ajwain in Hindi & Ajamoda in Sanskrit and thymol seeds / Carom seeds in English .

Latin Name - Carum roxburghianum

Family - Umbellifereae 

                               

Properties -

Rasa - Katu , Tikta 

Virya - Ushana

Vipaka - Katu

Guna - Laghu, Snigdha, Tikshna 

Chemical constituents -

Volatile oil

USES -

1. Anartava ( Amenorrhoea)

2. Kashtartava ( Dysmenorrhoea)

3. It is used for increasing menstrual flow .

4. After delivery , it is used as vatanulomana. 

YAVANI 

Latin Name - Trachyspermum ammani

Family - Umbelliferae

Properties - same as ajwain

Chemical Constituents -

Ajowan oil , Carvacrol

USES -

1. Shukranashak due to Tikshna guna.

2.Garbhashayottejak due to ushna & tikshna guna so used in Kashatrtava ( dysmenorrhoea) & Sutikaroga ( diseases in postpartum state)

3.GarbhashayShodhan ( Cleansing action of uterus) so used in sutika.

4.works as Vatanulomak ,so it is used in makkalshoola.

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

ASHWAGANDHA - USES IN OBGY

Ashwagandha is now a days famous for its role in preventing covid 19.(explained in seperate post)

But , Lets know its uses in obstetrics & Gynaecology

Latin Name - withania Somnifera

Family - Solanaceae                                 

Properties -

Rasa - Madhur , Tikta ,Kashaya

Virya - Ushna

Vipaka - Madhur

Guna -  Laghu , Snigdha

Chemical Constituents -

Tropin , Anaferin

Medicinal Properties & USES -

1. Due to Tikta rasa , it leads to Agnideepan & due to madhur rasa & Snigdha guna - it leads to bruhan karma. so acts as Mansa & Shukra Dhatu vardhak.

2. Vajikarana ( Aphrodisiac)

 Due to madhur rasa & vipaka  -- > Shukra Nirmiti ( Formation of  sperms)

 Due to Ushna Virya - Shukra pravartan at proper time.

so it is used for Vajikarana karma ( Aphrodisiac)

3. Shukra virechak 

As Ashwagandha works as Sadya shukrakara ,  Ashwagandha churna is used with ghruta & milk for Shukravirechan karma.

 4. Yonishoolhara ( relives pain in vagina)

Due to Madhur vipaka , Ushna virya & Vatashamana --> Yonishoolhara.

5. Shwetapradar (Leucorrhoea) & Vataj Yoniroga

Ashwagandha siddha milk and sugar are used.

6. Stanyajanana ( Stimulates / increases formation of breast milk)

  kwatha of ashwagandha  with bhuikohala & yashtimadhu is used with cow milk.

7.Used in Shukra kshaya (less quantity of sperms)

8. Shukra daurbalya

9. Pradar ( abnormal vaginal discharge)

10.Garbhashaya Shamak ( Uterine sedativre / anti spasmodic)

11.Nidranasha (Insomnia)

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

SUNTHI - USES IN OBGY

Ginger is a one of the daily used , most loved spice rhizome., which on drying turns as Sunthi. 

Latin name - zingiber officinale 

Family - Zinziberaceae 

                                            

Properties - 

a) Aardark ( ginger) -

Rasa - Katu

Virya - Ushna

Vipaka - Katu

Guna -  Guru, Ruksha,Tikshna

b) Sunthi -

Rasa - Katu

Virya - Ushna

Vipaka - Madhur

Guna -  Laghu , Snigdha

Chemical Constituents - Disulphide

USES -

1.Due to madhur vipaka , Ushna virya & snigdha guna , it works as Vrushya ( Aphrodisiac) so it is used in vajikaran yogas.

2.Saubhagya sunthi pak is used in Nav prasuta women (who has recently delivered baby) to prevent her from vatadi vikara.

3. It is also used in Prasavottar daurbalya ( weakness after delivery).

4. It is also used in Prasuti pachat jwar ( post partum fever).

5. It is also used in Stanyadushti (disorders of  breast milk).

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

 

 

CASTER OIL PLANT - USES IN OBGY

As many people are aware of the use of caster oil as a purgative.

it is known as  Aerand  in marathi , arand in Hindi , Aeranda in Sanskrit & Caster oil plant in English.

but in this post , let's know about it's use in  Gynecology & obstetrics.

Latin Name - Ricinus communis

Family - Euphorbiaceae               

Properties -

Rasa - Madhur,Tikta ,Katu

Virya - Ushna

Vipaka - Madhur

Guna -  Snigdha ,Tikshna, Sukshma ,Guru

Chemical Constituents - 

 - Ricin

USES -

1.Stanyavruddhi 

    Local application of caster oil and applying (tie) caster oil plant leaves - works for stanyavruddhi (increases breast milk in quantity) 

2. Stanyashodhan 

    Drinking caster oil in small amount acts as Stnyashodhak ( removes impurities in breast milk).,so helpful in impure breast milk .

3. if it is uesd in less amount it works as - ( due to madhur rasa & snigdha guna)

    - Vrushya ( Aphrodiasiac)

    - Stanyajanana ( stimulates / increases production of breast milk) leading to stanyavruddhi.

4.But if it is used in higher amount , due to its tikshna guna , it works as -

     -  Garbhashyashodhan ( removes impurities from uterus)

      - Shukrashodhan ( purify the semen)

    so caster oil is used in Shukradushti janya vikara ( abnormalities of semen) , 

    Shukrameha (Spermatorrhoea) , yonivyapada ( disorders of female reproductive system).

  5. Root of caster oil plant has abortifacient property.

  

Note - this post is for educational purposes only.

ref - Ayurvedic textbooks

कोरोना पासून संरक्षणासाठी च्यवनप्राश खायला का सांगितले जात आहे ?

आजकाल सगळ्यांनाच कोरोना पासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी च्यवनप्राश खावे हे माहिती आहे , परंतु च्यवनप्राश तुम्हाला कोरोना होण्यापासून कसे वाचवतो ? हे तुम्हाला माहिती आहे का ??                              

आयुर्वेदानुसार , च्यवनप्राश हे चरक आचार्यांनी रसायन म्हणून वर्णन केले आहे.

तर रसायन म्हणजे काय ? आणि त्याचे फायदे काय ?

रसायन -

जे औषधी द्रव्य स्वस्थ मनुष्याच्या शरीरात उर्जस्कर सिद्ध होऊन बलवर्धन करते आणि त्याला दीर्घ जीवन प्रदान करून देते ते रसायन होय.

रोग निर्माण झाल्यानंतर तो बरा करण्यासाठी उपचार करणे हे जरुरीचे असते परंतु तो निर्माणच होऊ नये या दृष्टीने प्रयत्न करणे हे अधिक महत्वाचे ठरते.याच दृष्टीने रसायन चिकित्सा अधिक महत्वाची ठरते.

फायदे -

👉 रसायनामुळे  प्रशस्त सप्तधातूची  निर्मिती होते व त्यामुळे साहजिकच वयःस्थापन घडून येते.

👉 रसायनामुळे बुद्धिवर्धन , बलवर्धन आणि रोग नाशन यांचे सामर्थ्य प्राप्त होते.

👉 व्याधीक्षमत्व हे शारीरिक बल आणि मनोबल यावर आवलंबून असते तर येथे रसायनामुळे शरीरधातूंची सुयोग्य निर्मिती  आणि बलवर्धन होत असल्यानेच शरीरातील व्याधीक्षमत्व आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढते आणि रोग नाशन घडते म्हणजेच याद्वारे रोग निर्माण होण्यापूर्वीच त्याचा प्रतिबंध करता येतो.

च्यवनप्राश  का खावे ?

➤ च्यवनप्राश हे चरकांनी रसायन म्हणून सांगितले आहे आणि त्यात पिंपळी ,आवळा यासारखे प्राणवह स्रोतसावर कार्य करणारे रसायन द्रव्य आहेत.

➤ यातील आवळा हे व्हिटॅमिन c चा एक मुख्य स्रोत आहे आणि व्हिटॅमिन c हे रोगप्रतिकार शक्ती वाढवण्यास मदतच करत असते.तर पिंपळी तिच्या उष्ण वीर्याने कफाचे शमन करून कास आणि श्वास सारख्या अनेक संसर्गापासून दूर ठेवते.

➤ तसेच च्यवनप्राशची फलश्रुती वर्णन करताना त्यात प्रथम कास आणि श्वास यांचा नाशनासाठी याचा वापर करावे असे सांगितले आहे.

➤ कोरोना रुग्णांमध्ये कास म्हणजेच खोकला आणि श्वास म्हणजेच Breathlessness आढळून येतो जे कि आयुर्वेदानुसार प्राणवह स्रोतसाचे आजार आहेत  आणि तर च्यवनप्राश च्या वापराने शरीराची रोगप्रतिकार शक्ती वाढलेली असते आणि त्यामुळेच अश्या संसर्गापासून शरीराचे संरक्षण होते. आणि ज्यांना आधीच संसर्ग झाला आहे त्याची रोगप्रतिकारशक्ती वाढून हि लक्षणे लवकर कमी होण्यास मदत होते.